Çavuşzâde Mehmed Sâlih Efendi
Şem'iمدرسة الحافظ عثمان في الأقلام الستة
نبذة عن الفنان
Hünkâr çavuşlarından iken Dîvân-ı Hümâyûn kâtibliğine nakledilen Mustafa Çavuş’un oğlu olduğu için "Çavuşzâde" lâkabı ile anılan Mehmed Sâlih Efendi, İstanbul'da dünyaya geldi. İyi bir eğitimin yanında babasından hüsn-i hat dersleri aldı. Daha sonra Eğrikapılı Mehmed Râsim Efendi'ye devam ederek, ondan da sülüs ve nesihten icâzet aldı. Eğitimini tamamladıktan sonra babasının himayesinde Dîvân-ı Hümâyûn Kitâbeti'ne dâhil oldu. Burada da dîvânî, rık'a ve reyhânî gibi yazılarda mahâret kazandıysa da, H. 1170 senesinin Zi’l-ka’de ayında (M. Temmuz/Ağustos-1757) "kırk yaşına gelmeden ve bilgisinin faydasını göremeden" vefât etti. Eğrikapı dışında, Kırımî Mehmed Efendi Çeşmesi’nin civârında medfundur. "Şem'i" mahlaslı şâir idi.
Müstakimzâde Süleyman Sâdeddin, Tuhfe-i Hattatin
Tophâne’de vâki’ dehen-i müte’addid ile masnû’ top-ı düşmen-kûb cedlerinin ihtirâ’âtından olmakla Sadr-ı şehîd Dâınâd Alî Paşa inayetiyle fütûhât-ı celîle-i Mora’da re’îs-i humbaracıyân olmuştur. Ve pederi serhengân-ı dîvân-ı hümâyûndan olmakla kendileri sarây-ı sadr-ı a’zamîde re’îs kalemi kâtiblerinden ve tahvil odası hulefâsından olmak takribiyle mahlas-ı merkûmu ittihâz eylemişler idi.
Kâğıd gibi derûnı nakşa müsta’id oldukta sülüs ü neshe gûşiş edip nâmdaş-ı Ebi’l-Kâsım Hâce Mehmed Râsim Efendi’den temeşşuk ile hayli güzide yazmış idi. Çep dîvânî vü rik’a vü reyhani envâ’ından dahi şîve-i kalemi pesendîde olmuş idi. Abd-i kem-vâyenin halka-i ifâde vü himâyesini niçe eyyam iltizâm ve bizâ’a-i hoş-âyende ile ser-pençe-i eehl-i mürekkebden tahlîs-i girîbân-ı nefs-i natıka edip tab’-ı şi’rîde dahi şem’-i cem’-i akranı ve sâhib-nisbet-i hâcegânî olmuştu.
Dûr iden fânûs-ı âgûşumdan ol şeml bu şeb
Rûzigâr eksikliğidür rûzigâr eksikliği
neşîdesi üzere henüz semere-i tahsilinden telezzüz müyesser olmadan ve sinîn-i sinni akd-i erba'ini bulmadan Dâ’î merhûmunun Devha’sınca
Bezendi noktalarla kadd-i elifi
Anunçün bir iken bin oldu za’fı
Virürdi ol lafz ma’nen beşâret
Olur mı bî-nokta hiç lafz-ı cennet
me’âli üzere Zi’-ka’deti’-harâm’da şem’-i hayâtı püf-kerde-i tünd-bâd-ı tâ’ûn ve Câmi’-i Ebî Eyyûb-i Ensârî’de namazı kılınıp Eğrikapı hâricinde Kırımi Efendi Çeşme-sârı mukabilinde fânûs-ı kabre nihân u mahzûn kıldığını ba’zı ehibbâsı kalemiyle bu târih inha eder:
Olsun kalem kitâbe-i târihe nakş-bend
Firdevs kıldı meşhedi rûh-ı Muhammedi (1171)