Sultan Ahmed

Selâtîn-i Âl-i Osmân -eyyedallâhu’l-Mennân ve ebbede devlete-hum ilâ âhiri’z-zamân-hazretlerinden bi-hasebi’z-zât on yedinci şâh-ı agâh ve be-i’tibâri’s-saltanat yirmi üçüncü pâdişâhtır. “Ahmed-i Sâlis” (1084) târihinde Ramazân-ı Şerif’te Hacıoğlupazarı Kasabası’nda kadem-nihâde-i taht-ı vücûd olup “Ahmed es-Sâlis” (1115) târihinde Rebî’ü’l-âhir’in dokuzuncu çehârşenbe günü dârü’l-meymene Edirne’de birâder-i mihterleri hal’inden cülûs-ı hümâyûn buyurmuşlardır. Bi-kazâ’illâhi ta’âlâ hareket-i haşerât vukû’unda,
Yâ Rabbi bitüm ve bi-âlihi
Accil bi’n-nasri ve bi’l-fereci (1143)
beyt-i münfericesi târih vâki’ olduğu vak’a-i hevl-nümâda Rebî’ü’l-evvel’in on dokuzuncu şeb-i düşenbede pây-ı ferâğı dâmen-i uzlete keşide ve zâviye-i inzivâda sinîn-i adîde ârâm edip rıhlet-i ravza-i rıdvân ve ceddeleri Valide Sultân türbesinde vâlid-i mâcidleri ve birâder-i ekberleri civârında vedî’a-i hâk-i pâk kılındığı sâlin Safer’inin on dördüncü günü olup sâli dahi bu mısra’la mazbûttur:
Serîr-i pâk-i firdevs ola Sultân Ahmed’e me’vâ (1149)
Müddet-i saltanatları tamâmen yirmi sekiz seneden yirmi gün noksandır. Beyt:
Ey vâsıta-i nizâm-i ahkâm heme
Hâsıl zi-ser-i kilk-i tu şud kâm heme
neşîdesince hüsn-i hatt-ı sülüs ü neshte niçe esâtize-i kirâmın ta’limlerine lihâza-gîr-i iltifât olup ez-cümle Hâfız Osmân Efendi’den niçe ta’lîm görmeğe tenezzül buyurmuşlar. Merhûm u mağfur İmâm-ı Câmi’-i Mîr-âhûr Emir Efendi ve Hâce Mehmed Râsim Efendi ve sâ’irleri tercemelerinde inşâallâhu ta’âlâ ehl-i hatta eyledikleri ikram bir nebze yâd olunur. Hattâ bir meclis-i âlî akd buyurup üstâdân-ı zamanı da’vet ü iltifât ve hüsn-i hatlarıyla bir murakka’ı o meclise irsâl ve temâşâsına emr buyurup o mevkıf-ı tekrîmde müşârünileyhimâ Emîr Efendi ve Râsim Efendi ve sâhib-i Devha Suyolcuzâde Mehmed-i Necîb-i Eyyûbî ve Sultân Mehmed Câmi’i İmâmı Süleymân Efendi ve Bursalı Mehmed Efendi ve Şekercizâde Seyyid Mehmed Efendi ve ve Câbîzâde Abdî Ağa ve Vefâyî Abdî Ağa mevcûd olup mûmâileyh Râsim Efendi ve Kâzım Efendi ve Necîb Efendi’nin rnurakka’-ı hümâyûna sitâyiş-nâme târihleri kendi tercemelerinde mezkûrdur. Ve Seyyid Vehbî Efendi ve Nedîm Efendinin târihleri bu mahalde mastûrdur:

Târih-i Seyyid Vehbî Efendi:
Mekârim-pişe Sultân Ahmed-i sâhib-ma’ârif kim
Mukârindür ana tevfik ü te’yîd-i Hudâ her gâh
Virilmiş zâtına kişver-küşâlıkla hünerverlik
Ezelde her kemâle mazhar itmiş Hazret-i Allâh
Hünerde fenn-i hatda kimse tanzîr idemez el-ân
Sarîh-i pâkinün hakk-ı edâsını idemez efvâh
Kemâl izhâr idüp bir nev murakka’ı eyledi tanzîr
Güşâd itdi fünûn-ı rem-i hat içre niçe şeh-râh
Elifler serv-kad mahbûba benzer sâdı ayn-ı hür
Safâ bulsa aceb midür temâşâ eyleyen âgâh
Sezâdur tâc-ı dil-dâre urulsa böyle bir târih

Dil-ârâ bir murakka’ yazdı Sultân Ahmed-i Cem-câh (1136)  
Târîh-i Nedîm Ahmed Efendi:
Şehenşâhâ sana bir kâbiliyyet itdi ihsân Hak
Dilersen var Aristûlarla tarh-ı müdde’â eyle
Bu isti’dâd-ı zâtî kira sentin vardur nihâdunda
Okut İskender’i evvel elifden ibtidâ eyle
Utârid lâf ururmış hüsn-i hatdan âsumân üzre
Kalem al deste anun nây-ı kilkin bî-sadâ eyle
İdüp azm-i sefer geldi murakka' seyrine şimdi
Didi çarh ana kim var nûr-ı çeşmün rûşenâ eyle
O vâlâ-satrlar kim bir nefesde eyledün tahrîr
Sezâdur her birin âvîze-i tâk-ı semâ eyle
Eğer Şehzade Sungur sağ olsaydı ana dirdüm
Bunı seyr eyle de var hâmeni işkeste eyle
Cihânun şâhısın hattun da hatlar pâdişâhıdur
İdüp arz-ı hüner dâ’im cihâm pür-sadâ eyle
Eğer bir harfine taklide kadir var ise gelsün
Gürûh-ı ehl-i hatta cümle hünkârımı salâ eyle
Bu mısra’da Nedîmâ bendene hâtif didi târîh

Bu nâzük hatt-ı Sultân Ahmed’e bak da du’a eyle (1136)
Kitabet eylediği mesâhif-i şerîfeden birini ikrâmen Koca Mustafâ Paşa Hânkâhı’nda seecâde-gîr-i irşâd bulunan kerâmetli eş-Şeyh Nûreddîn Efendi(kuddise sırruhu’l-azîz)'e
Mîkuned saltanat fânî-i hod-râ bâkî

Pâdişâh! ki dileş mâ’il-i dervîşânest
neşîdesince hediye edip ve bir mushaf dahi Hâfız Paşa Câmi’i İmâmı Veliyyüddin Efendi’ye bahşedip câmi’-i mezbûrede rahle-zîb-i ta’zîm iken dûlâb-ı kütübe vaz’ olunmuştur. Dilâver Ağazâde Ömer Efendi Zeyl-i Hadîka’da, tahkiki üzere kendi hatt-ı hümâyûnlarıyla iki mushaf-ı şerif dahi Ravza-i Mutahhara’ye irsâl eyleyip ve ekser-i cevâmi’-i selâtinde mahalle münâsib birer satr celi hat tenmîk ve Kâtib-i Sır Tozkondumaz Mustafâ Ağa terbiye vü tezhibiyle âvîze vü ta’Iîk olunup ez-cümle re’îsü’l-cevâmi’ olan Ayasofya-i Kebîr’de “Re’su’l-hikmeti mehâfetullâh” ve Üsküdar’da vâlideleri Gülnûş Râbi’a Sultân hayrı olan câmi’-i şerifte “el-Cennetu tahte akdâmi’l-ümmehât” hadîs-i şerifleri emsâli âsâr-ı kalem-i muhteremleri ve Bâb-ı Hümâyûn pîşgâhında ve Üsküdar iskelesinde hayr-ı cârileri olan çeşmelerin târihleri ve Dırağman demekle ma’rûf Tercümân Yûnus Tekkesi’ni müceddeden binâ buyurup tevhîdhânenin dergâhı derûnuna kendi zâde-i tab’-ı âlem-ârâları olan bu beyt-i târihi:
Bu mısra’-ı târîh nutk u hattıdur Hân Ahmed’ün
Sultân Ahmed tekye-i tevhidi ihyâ eyledi (1142)
Ve bîrûnuna “Fa’lem ennehu lâ ilâhe illallâhu” kerîmesini kendi kalem-i i’câz-tev’emleriyle resm ü tastîr buyurmuşlardır ki, hayret-zede-i ukûl-i erbâb-ı kemâldir. Sonra zâde-i azadeleri sultân-ı zaman Mustafâ Hân-ı Sâlis dahi “tecdîd-i hânkâh” (1178) târihinde müceddeden bina buyurduklarında zaviye kapısına vaz’ ve târih tarafı taşrasına getirilmiştir. Hüsn-i hatt-ı ta’lîkte dahi Şeyhü’l-İslâm Veliyyüddîn Efendi’den Harameyn-i şerîfeyn teftişine me’mûr iken bir mikdâr ta’allüm ile resânende-i derece-i kemâl eylemişler idi. Ve Necîb mahlas-ı latifiyle eş’âr u tevârîh gibi âsârı dahi vardır. Şeyhâne bu ilâhîlerini makâm-ı acemde Dursunzâde beste eylemiştir:
Ey gönül sen matlab-ı a’lâyı tahsil itmedün
Var ise zâd-ı rehi ukbâyı tekmil itmedün
Ey gönül gafletdesin insaf kıl âyâ niçün
Sırr-ı “mûtû”ya vukûf hiç ta’cîl itmedün
Ey gönül bir dem leb-i ikbâ’ile misl-i Necîb
Kûşe-i seccâde-i irfânı takbîl itmedün