KETEBE Hat Sanatı, Ünlü Hattatlar, Hat Sanatkârları ve Eserleri
KETEBE Hat Sanatı, Ünlü Hattatlar, Hat Sanatkârları ve Eserleri

Mehmed Zekâî Dedeefendi

Zekâî Dede
Hattat
مدرسة الحافظ عثمان في الأقلام الستة

تاريخ الوفاة H. 1315
M. 1897
محل الميلاد İstanbul-Eyüp
مكان الدفن İstanbul-Eyüp

نبذة عن الفنان

Eyüp’te Semiz Alî Paşa Mahâllesi’nin imâmı Hattat Süleyman Hikmetî Efendi’nin oğlu olarak, H. 1240/M. 1824-1825’de mezkûr mahallede doğdu. Oradaki La’lîzâde Mektebi’ne devam ederek, amcası İbrahim Zühdî Efendi’den Kur‘ân-ı Kerîm’i hıfz, babasından da sülüs ve nesih meşkederek, her ikisinden de H. 1259/M. 1843’te icâzet aldı. Daha sonra Kazasker Mustafa İzzet Efendi’den de bir müddet istifâde ederek yazıda tekemmül eyledi. Mukaddimât-ı ulûmu da “Balıklı Hoca” lâkabı ile meşhur Alî Efendi’den öğrendi.

Bu eyyâmda Mısır Vâlîsi Mustafa Fâzıl Paşa’nın nazarını celbetmekle, evvelâ dâiresinin mûsıkî muallimliğini elde etti. H. 1261/M. 1845 senesinde de dîvân efendisi olarak beraberinde Mısır’a gitti. H. 1275/M. 1858-1859’da tekrar İstanbul’a döndüler. Mustafa Fâzıl Paşa’nın H. 1292/M. 1875 senesindeki vefâtına kadar hizmetinde bulunan Zekâ’î Dede, bundan sonraki hayatını tümüyle mûsıkîye hasretti.

H. 1285/M. 1868 senesinde Mustafa Fâzıl Paşa vasıtasıyla tanıştığı Yenikapı Mevlevîhânesi şeyhi Osman Salâhaddîn Dede’nin etkisiyle Mevlevî Târikatı’na dâhil olup nice zaman nice zaman mezkûr tekkeye devam etti. H. 1300/M. 1883 senesinde Dârü’ş-şafâka Mektebi’nin mûsıkî muallimliğine tayin edildi. Ertesi sene Bahâriye Mevlevîhânesi’ne kudümzenbaşı olup çile çıkarmadığı hâlde, hürmeten “dede” ünvânı verildi.

Son zamanlarını hastalıklarla geçiren Zekâ’î Dede, H. 28 Cemâziye’l-âhir 1315/M. 24 Kasım 1897 tarihinde vefât etti. Eyüb Sultan Cami’nde edâ edilen cenâze namazını müte’akiben aynı yerdeki Kaşgârî Dergâhı civârına defnedildi. Mezartaşında mahkûk ibâre şudur:

Bahâriyye Mevlevîhânesi kudümzenbaşısı, mahzen-i esrâr-ı mûsıkî, üstâd-ı şehir Hâfız Mehmed Zekâ’iyyü’l-mevlevî Dede Efendi’nin ruhiçün el-Fâtiha. Sene 1315

الأساتذة

no image
Seyyid Süleyman Hikmetî Efendi
الأقلام الستة
H. 1259 / M. 1843-1844
قاضي عسكر مصطفى عزت
الأقلام الستة

التلامذة

no image
Azîz Azmî Efendi
الأقلام الستة

Ketebe.org İsmail Orman

Mûsıkî-şinâs Kişiliği


Asıl ününü kazanacağı mûsıkiye hemşehrîsi Eyyubî Mehmed Bey’den(v. 1266/1850) başlayan Zekâ’î Dede, yeteneği ile kısa zamanda dikkat çekince, hocası tarafından, H. 1260/M. 1844 senesinde meşhur hânende İsmâ’il Dede Efendi’ye takdîm edildi. Haftada iki gün ondan te’allümle yaklaşık bir sene ona devam ettikten sonra bir müddet de talebesinden Dellâlzâde İsmâ’il Efendi’den(1797-1869) meşk aldı. Kabiliyeti ile kısa zamanda mûsıkîde üstâd olup nice nakş ve semâ’î yapmağa muvaffâk merd-i kâr-şinâsândan oldu.

Ketebe.org İsmail Orman

“Mücessem, nâmûs timsâli, fazîletli, nâzik, kana’âtkâr bir zât” olarak tanınan Mehmed Zekâ’î Dedeefendi’nin vefâtına, İsmet Bey şu tarihi düşürmüştür:

Makam-ı vaslda verdi Zekâ’î devr-i karâr

Daha ziyâde mûsıkî-şinâs yönü ile tanınmakta olan Zekâ’î Dede’nin hüsn-i hatta da mahâreti müsellem olmakla beraber yazısı nâdirdir.