Mahmud Celâleddîn Paşa

Hattat
Hafız Osman Aklâm-ı Sitte Ekolü

Doğum Tarihi H. 1255
M. 1839-1840

Ölüm Tarihi H. 1316
M. 1899

Doğum Yeri İstanbul

Mezar Yeri İstanbul-Beşiktaş, Yahya Efendi Mezarlığı

Sanatkâr Hakkında

Sadrazam Çorlulu Alî Paşa’nın ahfâdından Mehmed Azîz Efendi’nin oğlu olarak H. 1255/M. 1839’da İstanbul’da doğdu. Bayezid Rüşdî Mektebi’nde ve Dârü’l-ma’ârif Mektebi’nde okudu. Mektebin hüsn-i hat mu’allimi Arnavut Alî Ulvî Efendi’den sülüs ve nesih meşketti. Ayrıca akrabasından Enderûn hocası Şâkir Efendi’den de Arapça dersleri aldı.

Sultan Abdülmecid’in huzurunda yapılan iki imtihânda gümüş ve altın nişan-ı âferine nâ’il olunca, H. 1269/M. 1853’te Meclis-i Vâlâ Mazbata Odası’na hulefâ oldu. Henüz 24 yaşında olduğu halde, H. 1279/m. 1862-1863’de baş-kâtibliğe yükseldi. H. 1284/M. 1867-1868’de Sadrazâm Alî Paşa ile birlikte Girit’e gitti. Dönüşünde Şûrây-ı Devlet’in teşkilîne hizmet ve âzâlıkla baş-kitâbetine ta’yin edildi. H. 1287/M. 1870’de Dâhiliyye Nezâreti Müsteşarı, müsteşarlığın ilgâsından sonra da âmedci olduysa da H. 1288/M. 1871’de Mahmud Nedîm Paşa’nın sadârete ta’yininde azledildi.

İki sene kadar ma’zul kaldıktan sonra H. 1290/M. 1873’de Dîvân-ı Ahkâm-ı Adliyye âzâsı olup ertesi sene Yusuf Kâmil Paşa ile Mısır’a gitti. H. 1292/M. 1875’te yeniden âmedci olup üç sene hizmetten sonra ayrılarak Şûrây-ı Devlet Tanzîmât Da’iresi âzâsı, H. 1297/M. 1880’de de reisi oldu. H. 1298/M. 1881’de vezîr rütbesi tevcih edildi. H. 1304/M. 1877’de Girit İsyanı’nı bastırmaya me’mur edilip kırk günde sorunu halletti. Mükâfat olarak murassa Osmânî nişanı, altın ve gümüş imtiyâz ve liyâkat madalyaları ile ödüllendirildi.

H. 10 Rebi’ü’l-âhir 1305/M. 26 Aralık 1887 tarihinde Mâliyye Nâzırı, H. 1306/M. 1888-1889’da tekrar Girit Valisi, H.. 1307/M. 1889-1890’da Şûrây-ı Devlet Tanzîmât Reisi, bir müddet sonra Hüdâvendigâr Vâlisi, H. 29 Muharrem 1309/M. 4 Eylül 1891’de Ticaret ve Nâfi’a Nâzırı, altı gün sonra Girit Vâli vekili olup sırasıyla murassa Mecidî Nişanı, altın Girit ve liyâkāt madalyaları ile ödüllendirildi. H. 19 Cumade’l-ûlâ 1313/M. 7 Kasım 1895’te yeniden Ticaret ve Nâfi’a Nâzırı olup Rumeli Vilâyetleri Islahât ve Bütce Komisyonu Riyâseti’nde iken H. 6 Ramazân 1316/M. 18 Ocak 1899 tarihinde vefât etti. Beşiktaş’ta Yahyâ Efendi Türbesi hazîresinde medfundur.

Hocaları

Arnavut Ali Ulvi Efendi

Aklâm-ı Sitte

İbnü’l-Emin Mahmud Kemal İnal, Son Hattatlar İbnülemin Mahmud Kemal İnal

Ondört yaşında Bâb-ı Âlî aklâmına girdi. Ekâbirin terbiyyesi altında bulundu. Mesâlih-i azîmede kullanılarak umûr-ı devlete vukûf hâsıl etdi. Resmî kitâbetde emsâli gençlerin üstünde, nabız-âşinâ, şûh-meşreb, müsteid olduğunda mâ’iyetinde bulunduğu e’azımın teveccühünü kazandı. Yoluyla tahsil-i ilm etmediği hâlde mühim işlerde kullanılarak hâsıl etdiği meleke, bi’l-âhare yükseldiği mekāmlarda müveffâkiyetine sebeb oldu.

Nesri, nazmına gâlib, musikîde mâhir idi. Şarkıları, usûle ve zevk-i selîme tevfîkān bestelenmiş, güzîde eserlerdir. Hafif, fekat latîf sûretde terennüm eylediğini – kendini pek çok dinliyen – babam merhûm söylerdi. Rık’a yazısı güzeldir.

Mir’at-ı Hakikāt nâmındaki matbu’ tarihi mühimdir. Yusuf Kâmil Paşa merhûmun nâmına izâfe etdiği Ravzâtü’l-kâmilîn isimli eseri – ki, Şefîknâme’nin şerhidir – matbu’dur. Bu eseri âmedcilikden azli hengâmında yazmışdır. Menzum eserleri, Girit’de vâli vekili iken tab’edilmiş ve resmî nutukları ile resmî ve hususî muharrerâtı da basılmışdır.