Mehmed Zekâî Dedeefendi

Sanatkâr Hakkında

Eyüp’te Semiz Alî Paşa Mahâllesi’nin imâmı Hattat Süleyman Hikmetî Efendi’nin oğlu olarak, H. 1240/M. 1824-1825’de mezkûr mahallede doğdu. Oradaki La’lîzâde Mektebi’ne devam ederek, amcası İbrahim Zühdî Efendi’den Kur‘ân-ı Kerîm’i hıfz, babasından da sülüs ve nesih meşkederek, her ikisinden de H. 1259/M. 1843’te icâzet aldı. Daha sonra Kazasker Mustafa İzzet Efendi’den de bir müddet istifâde ederek yazıda tekemmül eyledi. Mukaddimât-ı ulûmu da “Balıklı Hoca” lâkabı ile meşhur Alî Efendi’den öğrendi.

Bu eyyâmda Mısır Vâlîsi Mustafa Fâzıl Paşa’nın nazarını celbetmekle, evvelâ dâiresinin mûsıkî muallimliğini elde etti. H. 1261/M. 1845 senesinde de dîvân efendisi olarak beraberinde Mısır’a gitti. H. 1275/M. 1858-1859’da tekrar İstanbul’a döndüler. Mustafa Fâzıl Paşa’nın H. 1292/M. 1875 senesindeki vefâtına kadar hizmetinde bulunan Zekâ’î Dede, bundan sonraki hayatını tümüyle mûsıkîye hasretti.

H. 1285/M. 1868 senesinde Mustafa Fâzıl Paşa vasıtasıyla tanıştığı Yenikapı Mevlevîhânesi şeyhi Osman Salâhaddîn Dede’nin etkisiyle Mevlevî Târikatı’na dâhil olup nice zaman nice zaman mezkûr tekkeye devam etti. H. 1300/M. 1883 senesinde Dârü’ş-şafâka Mektebi’nin mûsıkî muallimliğine tayin edildi. Ertesi sene Bahâriye Mevlevîhânesi’ne kudümzenbaşı olup çile çıkarmadığı hâlde, hürmeten “dede” ünvânı verildi.

Son zamanlarını hastalıklarla geçiren Zekâ’î Dede, H. 28 Cemâziye’l-âhir 1315/M. 24 Kasım 1897 tarihinde vefât etti. Eyüb Sultan Cami’nde edâ edilen cenâze namazını müte’akiben aynı yerdeki Kaşgârî Dergâhı civârına defnedildi. Mezartaşında mahkûk ibâre şudur:

Bahâriyye Mevlevîhânesi kudümzenbaşısı, mahzen-i esrâr-ı mûsıkî, üstâd-ı şehir Hâfız Mehmed Zekâ’iyyü’l-mevlevî Dede Efendi’nin ruhiçün el-Fâtiha. Sene 1315