Seyyid Mehmed Emîn Paşa

Hattat

Doğum Tarihi H. 1253
M. 1837-1838

Ölüm Tarihi H. 1326
M. 1908

Doğum Yeri Elazığ-Keban

Mezar Yeri İstanbul-Zeytinburnu, Merkezefendi Mezarlığı

Sanatkâr Hakkında

Sadât-ı Hüseyniyye’den ve Selcen Sülâlesi’nden Seyyid Mustafa Efendi’nin oğlu olarak, H. 1253/M. 1837 senesinde Keban’da doğdu. Küçük yaşta İstanbul’a giderek Bâb-ı Âlî Atik Tomruk Dâiresi müdürü olan dayısı Hüseyin Efendi’nin nezâretinde tahsîle başladı. H. 1266/M. 1850’de de akrabâsından olan Yusuf Kâmil Paşa’nın himâyesine girdi.
“Vezîrü’l-ulemâ” ünvânına lâyık olan paşadan senelerce istifâde etdiği gibi, meclisine devam eden Dağıstanlı Hüseyin Nâzım, Kastamonulu Mustafa, Hoca Mecîd ve Kırşehirli Mahmud efendilerden ve Mesnevî-hân Mehmed Zekî Dede’den ilim tahsîl etti. Ayrıca ebû-Bekir Mümtâz Efendi’den ve bilâhare Mehmed Râ’if Efendi’den rık‘a yazı meşketti.
Yusuf Kâmil Paşa’nın Ticâret Nezâreti’ne tayininde mühürdârlık hizmetine verildi. H. 1272/M. 1855-1856’de Meclis-i Vâlây-ı Ahkâm-ı Adliyye mazbata ve altı sene sonra da mektûbî odasına memûr oldu. Mısır Vâlîsi Sa’id Paşa’nın daveti üzerine Mustafa Reşîd ve Yusuf Kâmil paşalarla beraber Mısır’a gitti. Dönüşünde Reşîd Paşa’nın iltifâtına mazhâr olarak rütbe-i sâlise ile taltîf olundu.
Meclis-i Vâlâ’nın lağvı üzerine teşkîl olunan Şûrây-ı Devlet’te evvelâ mülâzım ve sonra da muavin olarak görev yaptıysa da, Yusuf Kâmil Paşa’nın azlinden sonra Bâb-ı Âlî’yi terk ile taşraya gitti. H. 1302/M. 1885’de Kozan Mutasarrıfı oldu. Ancak iki sene sonra azledildi. Hayli müddet ma’zûl kaldıktan sonra H. 1307/M. 1890’da Amasya Mutasarrıfı ve H. 1308/M. 1891’de de Malatya Mutasarrıfı olup H. 1310/M. 1893’de azledildi. H. 1312/M. 1894’de Denizli Mutasarrıfı olduysa da, iki sene dolmadan oradan da azledildi.
Yapılan tahkîkatta azlin haksızlığı anlaşıldığından, mazûliyet maaşı tahsîs edildi. 13 sene Yakacık’ta münzevî hâlde kaldıktan sonra H. 1325/M. 1907’de Büyükada Mutasarrıfı olarak, tekrar devlet hizmetine girdi. Meşrûtiyet’in ilânından sonra adanın kazaya tahvîli üzerine memûriyeti sona erdi. H. 8 Zi’l-ka’de 1326/M. 2 Aralık 1908 tarihinde Mercan’daki hânesinde, zatürreeden vefât etti. Merkez Efendi Kabristanı’nda medfundur.

Hocaları

Ebûbekir Mümtâz Efendi

Rık'a

İbnü’l-Emin Mahmud Kemal İnal, Son Hattatlar İbnülemin Mahmud Kemal İnal

Sâl-nâme-i Osmânî’de muharrer olduğu üzere merhûm, “erbâb-ı necâbet ve fazîletden idi. İbtidây-ı neş‘etinden beri kemâl-i iffet ve nâmus ile iştihâr ederek emniyet-i âmmeye mazhâr olmuşdu. Serâ’ir-i âmal ü ef’âline vâkıf olanlar “emînü’l-ümme” nâmı ile izâz ederlerdi. Ahlâk-ı fâdılânın misâl-i mücessemi olduğunu ef‘al-i memdûhâsı ile isbât etmişdi. Hak-perestlikle, adâlet ve hakkaniyyet ile ma’rûf olan bu mü’mîn-i sâfiyü’l-kalb, hangi me’mûriyetde bulundu ise, neşr-i adâlete ve imrân-ı memlekete çalışmışdır ki, refâkatinde bulunan me’mûrîn ile ahâli, bu hakîkati tasdîk ederler. Areb ve Fars lisânlarına ve ulûm-ı dîniyye ve hikemiyye ve edebiyyeye vâkıf, ilmi ile âmil bir zât-ı ârif idi. O nefîs yazısı ile bir çok kitab istinsâh etmişdir ki, dikkatle bakılsa, hep o nefîs kalemden çıkarıldığına hükmolunur. Fezâ’il-i ilmiyye ve hulsînin bir kıyyesine munzâm olan tecârib-i medîdesi, kendini hakîkaten bir merd-i kâmil mertebesine itilâ eylemişdi.”
Tasavvuf, hikemiyât, edebiyat ve muhazârata dâ’ir Arebce’den mütercem ve gayr-ı matbu 18 eseri vardır. Üniversite’de te’sis etdiğim kütübhânede mahfûzdur. Bunların isimleri, Osmânlı Mü’ellifleri’nde izâh olunmuşdur.
Silâh kullanmada, ata binmede ve satrançda mehâret-i kâmilesi vardı. Yusuf Kâmil Paşa merhûmla birlikde Mısır’da bulunduğu zemanda Vâlî Sa’id Paşa, kendi silâhşörlerine ve zâbitlere tüfenk atdırarak nişana isabet etdiremediklerine hiddetlenüb – henüz pek genç olan – babama, “İstanbullu! sen de at.” demesi ile atub isabet etdirir. Paşa izhâr-ı hayret ve iltifât eder. Âsâr-ı âtikadan ağzı büyük, çakmaklı iki tabanca verir.